|
|
Line 67: |
Line 67: |
| === Perslucht === | | === Perslucht === |
| De perslucht kan je aanschakelen in de Gcode (M7) of door deze aan te vinken vóór je de opdracht start. | | De perslucht kan je aanschakelen in de Gcode (M7) of door deze aan te vinken vóór je de opdracht start. |
|
| |
| = Een ontwerp maken voor de frees =
| |
| Je kan de frees aansturen op basis van verschillende soorten bestanden:
| |
| * 2D ontwerptekening
| |
| * JPG (2D) plaatje
| |
| * 3D vorm
| |
|
| |
| == 2D ontwerpen ==
| |
| === Software ===
| |
| Om iets uit te snijden of in te snijden, gebruik je een '''vector-tekening'''. In een vector-tekening bestaat een lijn uit een begin- en eindpunt (en eventueel een kromming). Dit in tegenstelling tot een pixel-tekeningen, waarin een lijn bestaat uit een verzameling stipjes. Met de frees wil je een lijn kunnen volgen, aan de verzameling stipjes heb je dan niets. Veelgebruikte programma's om een vectortekening in te maken zijn:
| |
| * '''Inkscape'''. Open Source Vector tekenprogramma (http://www.inkscape.org). Slaat files standaard op in het open SVG formaat. Inkscape heeft ook de mogelijkheid op JPEG's te importeren en te converteren naar een vectortekening. Een uitgebreide Inkscape-handleiding (en cursus) hebben wij ook: http://wiki.zb45.nl/index.php/InkscapeCursusVoorLasersnijdenZB45
| |
| * '''LibreCAD / QCad'''. Open Source technisch tekenprogramma. Meer geschikt voor exacte maatvoering dan Inkscape, maar met minder handige foefjes.
| |
| * '''AutoCAD'''. Het programma (van AutoDesk) waar QCad van is afgeleid.
| |
| * '''Adobe Illustrator'''. De ''commerciele versie van Inkscape''. Niet persé beter, wel duurder. Wordt helaas nog op veel design-opleidingen gebruikt.
| |
| * Een 3D tekenprogramma zoals FreeCAD, Fusion, Rhino of Solidworks. In deze programma's kan je een 2D view van een object '''exporteren naar DXF'''.
| |
|
| |
| ==== Exporteren ====
| |
| Uiteindelijk moet je je tekening exporteren als DXF in AutoCAD 2004 formaat, want dat snapt CamBam. Daarbij is het handig als je lijnen voor verschillende freesbewerkingen samen in een layer zet.
| |
|
| |
| ''Niet gebruiken: GIMP, Photoshop, Paint: dit zijn pixel-tekenprogramma's. Daar heb je niets aan voor de frees.''
| |
|
| |
| === Ontwerptips ===
| |
| Tips voor tijdens de ontwerpfase:
| |
| * De frees heeft zelf een dikte. Die moet tussen je objecten door passen, dus leg ze niet te dicht bij elkaar. 8 en 10 mm zijn veel gebruikte freesdiktes voor platen hout. Bij dikkere platen moet je de frees-sleuven ietsje breder maken dan de dikte van de frees, anders loopt de frees vast in de sleuf. 120% is een goed uitgangspunt.
| |
| * Als je verschillende onderdelen snijdt, moet je oppassen dat ze niet wegschieten als ze losgefreesd worden. Dit kan je voorkomen door tabs aan te brengen. Dit kan in je eigen tekening, maar beter in een latere fase (bij het omzetten van de tekening naar GCODE, in b.v. CamBam). Deze tabs moet je na het frezen zelf nog loszagen, dus het is wel handig alvast te bedenken waar je ze het beste kan plaatsen, zodat je geen lelijke plekken in je eindresultaat krijgt. Je kan ze b.v. alvast aangeven in als rechthoekjes in een aparte layer.
| |
| * Houd rond je ontwerp zo'n 2cm vrij tot de rand van de plaat. Hiermee behoudt de plaat zijn vorm en voorkom je dat er stukken wegschieten, die de frees of het werkstuk kunnen beschadigen.
| |
| * Zorg voor ruimte in de hoekpunten van het materiaal, zodat het met een schroef aan de tafel vastgezet kan worden, of teken (in een aparte layer) gaten in de tekening die als eerste gefreesd worden om een schroef in vast te zetten.
| |
| * Houd rekening met de ronding van de frees die je wilt gebruiken. In binnen-hoeken kan de frees nooit een 90-graden hoek maken, maar zit altijd de afronding van de frees. Je kan wel iets te ver doorfrezen (overcut) om te zorgen dat er een haakse stuk in past.
| |
| [[File:Overcut.svg]]
| |
| [[File:Overcut2.svg]]
| |
|
| |
| == JPG (plaatjes ==
| |
| Met een 2D plaatje kan een frees niet veel. Het beste resultaat krijg je als je er een grey-scale van maakt, je kan er dan een diepte-gravure van maken waarbij de donkerheidsgraad de diepte bepaalt.
| |
|
| |
| == 3D Designs ==
| |
| Voor het frezen van 3D objecten heb je een STL file nodig. Vrijwel elk 3D tekenprogramma kan exporteren naar STL. Een goed programma voor beginners is '''123Design'''.
| |
|
| |
| Houd er rekening mee dat de frees alleen van bovenaf bij het object kan. Dit beperkt de mogelijkheden enorm. Wel zijn er trucs om je object om te draaien en ook vanaf de onderkant te frezen (zie o.a. de CamBam manual).
| |
|
| |
| 3D frezen duurt vaak enorm lang. Kijk eerst of je niet met een slimme 2D tekening tot hetzelfde resultaat kan komen. Slimme 2D (of 2.5D) ontwerpen geven ook vaak een nettere afwerking.
| |
|
| |
| Er zijn verschillende manieren om een 3D bestand te laten uitfrezen:
| |
| * horizontaal/verticaal het object volgen. Afhankelijk van de resolutie krijg je kleinere of grotere randjes in die richting, helemaal weg zijn ze nooit. Houd er rekening mee dat een verdubbeling van de resolutie ook betekent dat de frees er twee keer zo lang over gaat doen!
| |
| * object-volgen: de frees volgt het object via hoogte-lijnen. Je krijgt nu per hoogte (resolutie) een randje in je ontwerp
| |
|
| |
| = Van tekening naar CNC-Gcode=
| |
| De freesmachine snapt geen tekeningen, die wordt aangestuurd in GCODE. Dat zou je met de hand kunnen schrijven, en soms is dat best een handige oplossing. Maar meestal gebruiken we een CAM-programma om het voor ons uit te rekenen. Eén van de simpeler en goedkopere programma's waarmee dat kan is [http://cambam.info/ CamBam]. Een open source alternatief is [http://pycam.sourceforge.net/ PyCam].
| |
|
| |
| == GCODE basics ==
| |
| Het is wel fijn als je de GCODE in ieder geval enigszins kunt lezen. Hier een stukje GCODE uit een opdracht dat door CamBam is gegenereerd.
| |
|
| |
| ( Made using CamBam - http://www.cambam.co.uk )
| |
| ( plaat1nw 7/9/2014 10:10:27 AM )
| |
| ( T11 : 9.22 )
| |
| G21 G90 G64 G40
| |
| G0 Z10.0
| |
| ( T11 : 9.22 )
| |
| T11 M6
| |
| ( Drill1 )
| |
| G17
| |
| M3 S976
| |
| G0 X81.0 Y2440.0
| |
| G98
| |
| G81 X81.0 Y2440.0 Z-3.0 R10.0 F1000.0
| |
| G81 X338.0 Y2304.0 Z-3.0
| |
| G80
| |
| G0 Z10.0
| |
| G0 X53.2887 Y2191.3782
| |
| G0 Z1.0
| |
| G1 Z0.0
| |
| G2 X52.7037 Y2191.0405 Z-1.6667 I-0.39 J0.0
| |
| G2 Y2191.716 Z-3.3333 I0.195 J0.3377
| |
| G2 X53.2887 Y2191.3782 Z-5.0 I0.195 J-0.3377
| |
| G2 X52.7037 Y2191.0405 Z-6.6667 I-0.39 J0.0
| |
| G2 Y2191.716 Z-8.3333 I0.195 J0.3377
| |
| G2 X53.2887 Y2191.3782 Z-10.0 I0.195 J-0.3377
| |
| G2 X52.7037 Y2191.0405 Z-11.6667 I-0.39 J0.0
| |
| G2 Y2191.716 Z-13.3333 I0.195 J0.3377
| |
| G2 X53.2887 Y2191.3782 Z-15.0 I0.195 J-0.3377
| |
| G2 X52.7037 Y2191.0405 Z-16.6667 I-0.39 J0.0
| |
| G2 Y2191.716 Z-18.3333 I0.195 J0.3377
| |
| G2 X52.7782 Y2191.7491 Z-18.5 I0.195 J-0.3377
| |
| G2 X53.2802 Y2191.2971 I0.1205 J-0.3709
| |
| G2 X52.6377 Y2191.0884 I-0.3815 J0.0811
| |
| G2 X52.7782 Y2191.7491 I0.261 J0.2898
| |
| G0 Z10.0
| |
| M5
| |
| M30
| |
|
| |
| Verklaring voor de meest gebruikte GCODE's:
| |
| ( comment )
| |
| G21 maatvoering in millimeters
| |
| G90 absolute positionering (dus niet relatief t.o.v. huidige positie)
| |
| G64 Start Default Cutting Mode
| |
| G40 Tool radius compensation off
| |
| G0 verplaatsing zonder te frezen
| |
| G1 verplaatsing met frezen, op snelheid van de laatst ingestelde F
| |
| G2/G3 is frezen langs een curve
| |
| M3 S18000 zet spindle aan met snelheid 18000
| |
| M4 S1000 zet spindle aan in tegengestelde richting met snelheid 1000
| |
| M5 stop spindle
| |
| M30 einde van de opdracht
| |
|
| |
| GCODE is een standaard: http://en.wikipedia.org/wiki/G-code
| |
|
| |
| == CamBam ==
| |
| Wij gebruiken [http://cambam.info/ CamBam] om van een ontwerptekening GCODE te maken. CamBam is zeker niet het enige en misschien ook niet het beste programma hiervoor. Het is wel redelijk goedkoop (€ 100,-) en de ontwerper reageert op het forum als je een probleem hebt, wat ook een voordeel is. Het staat je vrij om zelf een ander programma te gebruiken, de principes zijn hetzelfde. Zorg wel dat je een programma hebt waarbij je goed kan zien wat er gaat gebeuren, want als de frees dingen gaat doen die niet moeten, heb je al snel grote schade (aan je werkstuk, de frees en jezelf).
| |
|
| |
| CamBam heeft een paar goede introductie-videos, die de moeite van het bekijken waard zijn. Wij werken aan een eigen [[CamBam Snelstarthandleiding]].
| |
|
| |
| == Pycam ==
| |
| Wil je helemaal Open Source: Dan is er PyCAM: http://pycam.sourceforge.net/
| |
|
| |
| == Vectric ==
| |
| Vectric is gespecialliseerd in CNC software: http://www.vectric.com/
| |
|
| |
| Ze verkopen diverse varianten: Aspire / VCarve / Cut2D / Cut3D
| |
|
| |
| == Simpele GCODE generators ==
| |
| * [http://opensourceecology.org/wiki/DXF_to_G-code_Conversion_Tutorial dxf2gcode]
| |
| * [http://www.vagrearg.org/content/gcmc-intro gmc]
| |
| * [http://jscut.org/ JSCUT]: Convert your SVG files to CNC cutting paths
| |
| * [http://www.scorchworks.com/Fengrave/fengrave.html FEngrave] Font engraver en meer
| |
| * [http://wiki.paxspace.org/index.php?title=CNC_Router#3D blender + dmap2gcode]
| |
| * [https://github.com/nraynaud/webgcode webgcode]: Online G-Code simulator, controller code for STM32F4-Discovery and google chrome extension to send the code to it.
| |
| * pcb-gcode plugin for Eagle
| |
| Ook:
| |
| * Inkscape GCode output
| |
| * Sketchup with phlatscript / SketchUCam
| |
| * Autodesk Fusion 360 heeft ook GCode output
| |
|
| |
| = Welke frees voor welke opdracht =
| |
| * sleuven frezen: rechte frees
| |
| * holle/bolle 3D oppervlakken: bolkop frees
| |
| * onregelmatig 3D ontwerp: scherp puntig freesje (b.v. 15 graden).
| |
| * PCB: scherp puntig freesje
| |
| * slimme 2D naar 3D trucs door speciale profielfrezen
| |
|
| |
| = Voorbeeld instellingen =
| |
|
| |
| '''''Als je CAMBAM gebruikt, download dan de ZIP File met CamBam instellingen (zie CamBam pagina).'''''
| |
|
| |
| Lees ook: [https://www.cambam.co.uk/forum/index.php?topic=33.0 Speed & Feed Primer ~ Long & Boring & Essential]
| |
|
| |
| == Multiplex / MDF ==
| |
| * Frees: bij voorkeur 6mm spiraalfrees
| |
| * Rotatiesnelheid: M3 S9000
| |
| * Frees-snelheid: afhankelijk v.d. houtsoort:
| |
| ** grote objecten in zacht multiplex (Populier): 3000 mpm
| |
| ** grote objecten in harder multiplex (Berken) of MDF: 2500 mpm
| |
| ** delicate ontwerpen of objecten met veel rondingen of korte lijnstukjes: 2000 mpm
| |
| ** diepte per freesgang: 9mm voor populier of berken multiplex, hardere houtsoorten b.v. 6mm.
| |
| * Gaten boren in Multiplex: rotatiensnelheid veel lager: M3 S3000
| |
|
| |
| == Frezen in Betonplex ==
| |
| De bovenlaag van Betonplex is harder en brosser dan multiplex. Als je freesje bot is, breken er gemakkelijk stukjes uit, vooral bij kleine vormen. Verder kan Betonplex best snel gefreesd worden (voor grote vormen dan). Vergelijkbaar met Berken multiplex.
| |
|
| |
| === Gaten boren in 18mm betonplex ===
| |
| * Freesje: HSS spiraalfrees, 3 snijvlakken, 6mm
| |
| * Frees-rotatiesnelheid: 25% van 18000 toeren (in LinuxCNC teruggeregeld)
| |
| * Retractie na 10mm boren (Peck distance)
| |
| * Cut / Punge feedrate: 200
| |
| * diepte: 18.5mm ingesteld, zodat hij goed er doorheen is
| |
|
| |
| ==Okoume==
| |
| Okoume is rotspul, vooral door de lijm. Het is vrij hard en moet daardoor langzamer gefreesd worden dan b.v. berken multiplex. Het splintert veel meer dus, waardoor de afzuiging verstopt raakt. Tijdens het frezen moet deze dus regelmatig schoongemaakt worden. Met een speciaal hardmetalen freesje (diam. 9.22mm) gaat frezen redelijk snel, 9mm per gang op snelheid 3000/spindle speed 18000. Dit is wel een heel duur freesje!
| |
|
| |
| == Frezen in Alubond ==
| |
| Alubond 3.1mm.
| |
|
| |
| === Boren in 3.1mm Alubond ===
| |
| * Boortje: 6MM HSS staalboor, twee snijvlakken
| |
| * Cut/Plunge feedrate: 300
| |
| * Spindle speed: 1500
| |
| * direct tot volle diepte
| |
| * na 4 gaten even stilzetten om slierten uit de boor te halen (dit kan met pauze + spindle override slider).
| |
|
| |
| * Boortje: 2.5MM HSS staalboor, twee snijvlakken
| |
| * Cut/Plunge feedraet: 50, kan ook wel sneller (150?)
| |
| * Spindle: 1500
| |
| * 4 gaten zonder schoonmaken, direct naar 3.5mm diep
| |
|
| |
| === Frezen uit Alubond (Alcom) ===
| |
| * Frees: 6mm 3 snijvlakken
| |
| * Cut/Plunge feedrate: 1000
| |
| * spindle speed: 6000
| |
| * direct op 3.5mm diepte
| |
|
| |
| * Frees: 2mm 2 snijvlakken
| |
| * cut/plunge feedrate: 400
| |
| * spindle speed: 2400
| |
| * laagdikte 1mm per keer
| |
|
| |
| === Vcarve in Alubond (alcom) ===
| |
| * Frees: Phantom HSS-Co 7.3mm, 90 graden/T3 (vlakke top 3mm)
| |
| * Freesdiepte, 2.7mm, in één keer
| |
| * spindle speed: 6000
| |
| * feedrate: 1000
| |
| Met deze v erin zou je Alubond goed moeten kunnen buigen.
| |
|
| |
| = Toeleveranciers =
| |
| * Houtfreesjes: Gunters en Meuser: http://webshop.guntersenmeuser.nl/ (zoek op: groeffrees)
| |
| * Machine onderdelen en frezen: DamemCNC: http://www.damencnc.com
| |
| * Machine onderdelen en frezen: Stappenmotor.nl: http://www.stappenmotor.nl
| |
| * Freesjes: http://www.ctctools.biz/
| |
| * Freesjes (NL): http://www.wisent.nl/
| |
| * Houtfreesjes: cncpoorboytoolstore on Ebay
| |
| * Frezen, stofzakken (Amsterdam): http://www.teygeler.nl/
| |
| * Goede frezen: CMT Orange Tools
| |
|
| |
| = Overige links =
| |
| * [http://www.wisent.nl/info/freestips/ Enkele freestips voor de praktijk]: een informatief overzicht van Wisent.nl
| |
| * [http://www.wetenschapsforum.nl/index.php/topic/55733-tabel-boorsnelheid-metaalboren/ Boorsnelheden in metaal]
| |
| * [http://www.circuitsonline.net/forum/view/36523 Snijsnelheden bij het boren]
| |
| * [https://www.whitneytool.com/SpeedAndFeedCalculator.aspx Snijsnelheden bij frezen van metalen]
| |
|
| |
| == Zelfbouw ==
| |
| * [http://hackaday.com/2016/01/13/sourcing-your-cnc-tools-in-2016-build-them/ Sourcing your CNC tools (Hackaday)]
| |
|
| |
| == LinuxCNC alternatieven ==
| |
| * Mach3 is waarschijnlijk de meest gebruikte aansturing op Windows
| |
| * WinUSB wordt vaak bij machines geleverd
| |
| * USBCNC wordt vaak bij machines geleverd
| |
| * [https://github.com/grbl/grbl GRBL] draait op een Arduino en kan vanaf een computer bediend worden via [https://github.com/vlachoudis/bCNC bCNC] of [https://github.com/winder/Universal-G-Code-Sender UGS]
| |
| * Smoothieboard
| |
| * Replicape
| |
| * [https://github.com/nraynaud/webgcode webgcode]: Online G-Code simulator, controller code for STM32F4-Discovery and google chrome extension to send the code to it.
| |
| * [http://chilipeppr.com/ Chilipeppr]: Javascript workspace for machine driving
| |
| * TinyG
| |